Pszczelarstwo w województwie podlaskim

Województwo podlaskie położone jest w północno-wschodniej Polsce. Województwo podlaskie od południa sąsiaduje z województwem lubelskim i mazowieckim, a od zachodu z województwem warmińsko-mazurskim. Na północy i północnym wschodzie graniczy z Litwą, a na wschodzie z Białorusią.

• Klimat województwa podlaskiego dla pszczelarstwa
• Przyroda województwa podlaskiego
• Pszczoły województwa podlaskiego
• Rośliny miodowe województwa podlaskiego
• Pszczelarstwo w województwie podlaskim
• Rozwój pszczelarstwa w województwie podlaskim
• Miód z województwa podlaskiego
• Miód z Puszczy Augustowskiej
• Miód z Puszczy Białowieskiej
• Miód wielokwiatowy z Sejneńszczyzny

 

 

Klimat województwa podlaskiego dla pszczelarstwa

Powierzchnia województwa podlaskiego wynosi 20 187,02 km2, co stanowi 6,5% całkowitej powierzchni Polski.
Województwo podlaskie to najzimniejszy region w Polsce. Województwo położone jest w strefie klimatu kontynentalnego charakteryzującego się wysokimi temperaturami w lecie i mroźnymi zimami. Niemniej jednak klimat w regionie sprzyja pszczelarstwu.

Przyroda województwa podlaskiego

Do województwa należy Pojezierze Suwalskie.
Cechą charakterystyczną województwa podlaskiego jest duża liczba rezerwatów przyrody (prawie jedna trzecia powierzchni województwa), które zapewniają niemal dziewiczy krajobraz naturalny: liczne jeziora, tereny podmokłe i niziny, wiele lasów, w tym pasmo Puszczy Augustowskiej, Knyszyńskiej i Białowieskiej oraz Czerwonego Buru.
Lasy mieszane i sosnowe, dużo łąk, na północy województwa występują wrzosowiska i torfowiska. W dopływach Wisły i Niemna znajduje się wiele rzek. Bogactwo przyrody niezwykle sprzyja pszczelarstwu województwa podlaskiego.
Dzięki umiarkowanemu rozwojowi rolnictwa i dużym obszarom lasów chronionych możliwe jest odrodzenie starożytnego rzemiosła pszczelarskiego - utrzymywania pszczół na wolności.

Pszczoły województwa podlaskiego

W lasach augustowskich żyje lokalna populacja pszczoły środkowoeuropejskiej, zwanej pszczołą augustowską. Pszczoła ta jest najlepiej przystosowana do lokalnych warunków klimatycznych i zbierania miodu. Pszczoły dobrze zimują i wykorzystują cały przepływ miodu od najwcześniejszego do najpóźniejszego, tworząc rodziny o średniej sile. Jest to najcenniejsza pula genowa pszczół w Polsce i Europie, dlatego podejmowane są działania mające na celu jej zachowanie. Od 1976 roku na jego siedlisku utworzono strefę zakazaną dla innych pszczół.
Oprócz pszczół środkowoeuropejskich pszczelarze hodują linie carnica Jugo, Alpejka, Prima, Nieska, CT46. Liny te doskonale sprawdzają się podczas zimowania i zbierania miodu. W niektórych pasiekach występują pszczoły rasy kaukaskiej, które dobrze radzą sobie na łąkach.

  

Rośliny miodowe województwa podlaskiego

Województwo podlaskie charakteryzuje się dużą ilością lasów, grunty orne zajmują zboża i ziemniaki, choć są też pola z uprawami miodu. Podstawą pożywienia pszczół na Podlasiu są jednak rośliny miodowe łąk, lasów i bagien.
Wśród leśnych roślin miododajnych występujących w lasach augustowskich na szczególną uwagę zasługują wierzba, mniszek lekarski, borówka, jarzębina i głóg, lipa, a także maliny, kruszyna, jeżyny i rośliny strączkowe.
W regionie Seinsky wśród roślin miodowych wyróżniają się różne rodzaje wierzb, klonów, lipy, mniszka lekarskiego, malin i kruszyna. Na łąkach występuje dużo koniczyny białej i łąkowej, żmijowca, komonicy, nostrzyka i innych roślin strączkowych, a także chwasty krzyżowe, chaber, wierzbówka, rośliny z rodzin Umbelliferae, Cloveaceae i Lamiaceae.

Pszczelarstwo w województwie podlaskim

Pszczelarstwo na Podlasiu uprawiane jest co najmniej od V wieku naszej ery. Pszczelarze w województwie mają długą tradycję.
Liczba rodzin pszczelich w województwie podlaskim jest niewielka i jest to region najmniej zaludniony przez pszczoły. Zagęszczenie pszczół w województwie podlaskim jest najniższe w kraju i wynosi 1,7 rodziny pszczół na 1 km2. Z danych za 2014 rok wynika, że ​​w województwie podlaskim było 34 700 rodzin pszczelich.
Według wielkości pasieki zostały rozdzielone w następujący sposób.
0-5 rodzin pszczelich – 135 pasiek
6-10 rodzin pszczelich -339 pasieki
11-20 rodzin pszczelich – 380 pasiek
21-50 rodzin pszczelich – 431 pasiek
51-80 rodzin pszczelich – 80 pasiek
81 – 150 rodzin pszczelich – 25 pasiek
151-300 rodzin pszczelich – 6 pasiek
300+ rodzin pszczelich - 0 pasieki

Pasieki pszczelarskie są małe, zdecydowana większość pasiek liczy od 5 do 80 rodzin pszczelich. Większość pasiek liczy od 20 do 50 rodzin pszczół.
Podobno wynika to nie tylko z tradycji, ale także ze specyfiki bazy miodowej. Rośliny miododajne występujące w lasach, na łąkach i bagnach nie pozwalają na efektywne zbieranie miodu w dużych pasiekach. Powierzchnia gruntów ornych nie jest zbyt duża, a upraw miodu jest niewiele. Wśród nich jest więcej upraw gryki niż w pozostałych województwach (jest to tradycyjna uprawa także dla województw lubelskiego, świętokrzyskiego, mazowieckiego), ale nie są one w stanie zapewnić dobrej wydajności miodowej dużej pasiece. W ostatnim czasie nastąpił rozwój upraw rzepaku. Również obecność sosny w lasach nie pozwala na duże zbiory spadzi, w przeciwieństwie do województw bardziej południowych, jak np. Podkarpacie.
Jednocześnie małe pasieki w stałych miejscach można trzymać w ciężkich ulach odpowiednich dla klimatu. Istnieje duża liczba pasiek rodzinnych, w których pszczelarstwo zajmuje się od wielu pokoleń. Zapewnia to przekazywanie wiedzy i tradycji pszczelarskich w rodzinie. Na przykład pszczelarze z Lasów Augustowskich wolą zajmować się tradycyjnym pszczelarstwem. Używają uli drewnianych, najczęściej uli lub uli z nadstawkami. Jednocześnie małe pasieki uzyskują dobry plon miodu z roślin miododajnych na łąkach i w lasach.
Oczywiście w województwie podlaskim jest niewielka liczba pszczelarzy posiadających ponad 80 rodzin pszczelich, ale w 2014 roku nie było ani jednego pszczelarza posiadającego więcej niż 300 rodzin pszczelich, co stanowi wyraźny kontrast w stosunku do innych regionów Polski. Obecność dużej liczby pasiek o wielkości od 10 do 80 rodzin pszczelich wskazuje, że pasieka należy do rolników i stanowi jedynie uzupełnienie ich głównej działalności. Również duża liczba pasiek liczących do 10 rodzin pszczelich wskazuje, że jest wielu pszczelarzy, którzy hodują pszczoły, aby zapewnić swojej rodzinie miód.

Rozwój pszczelarstwa w województwie podlaskim

W Lasach Augustowskich rozwija się pszczelarstwo, tradycyjne pszczelarstwo, wpisane na Listę Niematerialnego Dziedzictwa UNESCO w 2020 roku.

Stowarzyszenie Pszczelarzy z Sejnowa i Puńska otrzymało dotację na modernizację pasiek, a Stowarzyszenie Apibus z Augustowa otrzymało dotację na poprawę zaopatrzenia w miód i zakup pakietów pszczół środkowoeuropejskich i augustowskich.

Samorząd województwa wspiera pszczelarzy w promowaniu na rynku lokalnych odmian miodu. Prowadzone są akcje mające na celu rozszerzenie nasadzeń roślin miododajnych.
Prowadzone są działania popularyzujące pszczelarstwo. Organizują konkursy plastyczne i filmowe, mistrzowskie kursy edukacyjne, pokazy oraz wojewódzki konkurs wiedzy o pszczelarstwie, organizowany pod patronatem Wyższej Szkoły Pszczelarskiej w Pszele Woli.
Pszczelarze są przeszkoleni i rozwijani zawodowo.
W województwie podlaskim zorganizowano kilkadziesiąt szkoleń dla doświadczonych i początkujących pszczelarzy. Odbyły się spotkania ze specjalistami z różnych dziedzin związanych z gospodarką pasieczną i pszczelarstwem.
Utworzono 4 pasieki szkolne. W szczególności utworzono pasieki szkolne w Krzyżewie, Dovspudzie, Łomży, Siemiatyczu.

Aby promować pszczelarstwo, organizowane są festiwale miodu, podczas których prezentowane są produkty pszczelarskie. Widzowie kanałów regionalnych i telewizji ogólnopolskiej mogli dowiedzieć się wielu ciekawych rzeczy o miodzie, podlaskich pasiekach i pszczelarzach zarejestrowanych w specjalnej bazie lokalnych producentów, co gwarantuje jakość produkowanego przez nich miodu.

Miód z województwa podlaskiego

Duża ilość rezerw pozwala pszczołom zbierać miód z ziół, który po skrystalizowaniu charakteryzuje się bogactwem smaku, aromatu, barwy i konsystencji.

Województwo produkuje miód, który znajduje się na liście produktów regionalnych.

• Miód z Puszczy Augustowskiej
• Miód z Puszczy Białowieskiej
• Miód wielokwiatowy z Sejneńszczyzny

Również na Podlasiu można spotkać miód lipowy, gryczany, rzepakowy, wielokwiatowy i spadziowy.

Miód z Puszczy Augustowskiej

Pszczoły w Puszczy Augustowskiej zbierają miód z podmokłych łąk, bagien i lasów.

• miód leśny wielokwiatowy o barwie od jasnokremowej do ciemnej (kolor herbaciany), ma gęstą konsystencję, a po krystalizacji drobno i średnioziarnisty. Charakteryzuje się mocnym, balsamiczno-żywicznym, czasem korzennym aromatem i słodkim smakiem.
• miód lipowy, najpopularniejszy rodzaj miodu z lasów augustowskich. Jego barwa waha się od zielonożółtej do jasnobursztynowej, po skrystalizowaniu miód lipowy staje się drobnoziarnisty, czasem grudkowaty. Ma łagodny i słodki smak.
• miód wielokwiatowy z łąk i bagien, barwa od zielonkawo-herbacianej do jasnobrązowej, od ciemnoszarej do czerwonej, czasem czarna, po krystalizacji nieco jaśniejsza. Ma łagodny smak, niezbyt słodki, ale może być gorzki, a nawet ostry, w zależności od roślin miododajnych, z których został zebrany. Miód jest gęsty, po skrystalizowaniu nabiera struktury drobno i średnioziarnistej. Miód spadziowy nektarowy pozyskiwany jest w małych ilościach. Pszczoły zbierają ten miód na terenach podmokłych na przełomie lipca i sierpnia.

Miód z Puszczy Białowieskiej

Puszcza Białowieska położona jest na terytorium dwóch krajów – w północno-wschodnim regionie Polski i w zachodniej, przygranicznej części Białorusi. Zachodnia część Puszczy Białowieskiej położona jest w województwie podlaskim, w powiecie hainowskim, na terenie gmin Białowieża, Narewka, Dubice-Cerkiewne, Hajnówka oraz miast Hajnówka i Narew. Na tym terenie pszczoły zbierają miód lipowy, miód spadziowy liściasty, spadziowy sosnowy i miód wielokwiatowy.

• Miód lipowy ma bardzo mocny aromat, podobny do zapachu kwiatów lipy. Smak jest słodki z lekko gorzkim posmakiem, lekko gorący. Kolor miodu może być prawie biały lub nieco ciemniejszy, aż do bursztynowego z zielonkawym odcieniem. Zależy to od domieszki spadzi, która wydziela się w okresie kwitnienia lipy i jest prawie zawsze obecna w miodzie.
• Miód spadziowy liściasty jest gęstym płynem o barwie herbaty zielonej do jasnobrązowej. Miód krystalizuje w ciągu kilku tygodni, przybierając barwę szarobrązową. Miód spadziowy liściasty krystalizuje przez kilka tygodni w temperaturze około 20°C i ma niezbyt mocny, ale specyficzny, lekko korzenny aromat. Charakteryzuje się miękkim, lekko cierpkim smakiem.
• Miód spadziowy iglasty, przechowywany przez długi czas w temperaturze około 20°C, może rozpaść się na dwie frakcje: górną – płynną i dolną – skrystalizowaną. Kryształy mogą tworzyć grudki. Miód ze spadzi sosnowej ma silny, lekko korzenny lub żywiczny zapach. Charakteryzuje się miękkim, lekko słodkim, lekko żywicznym smakiem. Kolor miodu jest ciemnobrązowy z zielonkawym lub szaro-zielonkawym odcieniem. Podczas krystalizacji, która trwa od pięciu do ośmiu tygodni, staje się ciemnobrązowy z szarym lub zielonkawym odcieniem. 

 

Miód wielokwiatowy z Sejneńszczyzny

Na terenie Sejna pszczoły zbierają wyjątkowy miód wielokwiatowy z łąk i lasów. Pszczoły zbierają go w Polsce na terenie 4 gmin powiatu sejneńskiego (Sejny, Giby, Krasnopol, Puńsk) i 5 gmin powiatu suwalskiego (Suwałki, Szyplishki, Elenewo, Rutka-Tartak, Wiżajiny), a także na terytorium strony litewskiej w 12 gminach powiatu łozdzkiego (Kapčiamestis, Veisejai, Kuciunai, Lazdijai, Seiriyai, Noragelyai, Šventėžeris, Teizai, Šlavantai, Budvietis, Šeštokai i Krosna).
Ze względu na bardzo krótki okres kwitnienia roślin miododajnych, miód ten pozyskiwany jest dopiero od połowy maja do połowy sierpnia.
Miód wielokwiatowy Sejn charakteryzuje się niską zawartością wody, dużą gęstością, lekkim zmętnieniem, mocnym aromatem, gorzkim smakiem oraz barwą od ciemnożółtej do ciemnozłotej, a czasem nawet ciemnobrązowej, dzięki niewielkiemu dodatkowi spadzi.
Świeży miód jest lepką, przezroczystą cieczą, która z czasem krystalizuje. Czas trwania krystalizacji zależy od nektaru rośliny miododajnej. Miód skrystalizowany (stalówki) może mieć konsystencję drobnoziarnistą, tłustą, średnioziarnistą, galaretowatą, ziarnistą lub drobnoziarnistą.
Miód wielokwiatowy może mieć smak słodki, bardzo słodki, a nawet ostry. Miód o jaśniejszym kolorze jest bardziej miękki. Ciemne mogą być ostrzejsze i bardziej „drapające”. Miód wielokwiatowy charakteryzuje się zazwyczaj mocnym, intensywnym aromatem wydobywającym się z olejków eterycznych wielu gatunków roślin entomofilnych.