Skład chemiczny pyłku i pyłku

 Pyłek kwiatowy jest złożonym koncentratem wielu cennych substancji spożywczych i leczniczych. Jest bogaty w białko, węglowodany, lipidy (tłuszcze i substancje tłuszczopodobne), kwasy nukleinowe, związki mineralne, witaminy i inne substancje biologicznie czynne.

Przybliżone wyobrażenie o składzie chemicznym pyłku (pyłku) można uzyskać z danych w tabeli. 6. Białko ananasowe jest bogate w aminokwasy egzogenne, tj. te, które powinny dostać się do organizmu ludzkiego wraz z pożywieniem, gdyż pozbawione jest zdolności ich syntezy. Należą do nich: metionina, lizyna, treonina, histydyna, arginina, leucyna, izoleucyna, walina, fenyloalanina, tryptofan. Wartość biologiczna białek jest dokładnie określona przez zawartość niezbędnych aminokwasów. Białka bogate w niezbędne aminokwasy nazywane są białkami kompletnymi. Należą do nich białka mięsa, ryb, mleka, nabiału i innych produktów zwierzęcych. Białka roślinne, z kilkoma wyjątkami, są ubogie w niezbędne aminokwasy. Pod względem wartości biologicznej jedynie białka roślin strączkowych (fasoli, grochu itp.), ziemniaków i częściowo marchwi zbliżają się do białek zwierzęcych. Wszystkie białka zbudowane są z aminokwasów, wchodzą w skład enzymów, hormonów i innych substancji biologicznie czynnych. Oprócz aminokwasów, które składają się na białko, pyłek zawiera również znaczne ilości wolnych aminokwasów.

Tabela 6. Skład chemiczny pyłku (wg N.M. Glushkov i P.G. Trubetskoy, B. Talpai, A. Kayas i in.) Wskaźniki Zawartość a 100 g świeżo zebranego pyłku, g
Woda 21,3 - 30,0
Sucha masa 70,0 - 81,7
Białko (białko surowe) 7,0 - 36,7
Cukier (całkowita zawartość) 20,0 - 38,8
Włącznie z:
fruktoza 19,4
glukoza 14,4
Lipidy (tłuszcze i substancje tłuszczopodobne) 1,38 - 20,0
Popiół 0,9 - 5,5

Dane przedstawione w tabeli. 7 charakteryzują ilościową zawartość aminokwasów egzogennych w pyłku i dla porównania w białku mleka - kazeiny.

Tabela 7. Zawartość aminokwasów egzogennych w białku pyłkowym i kazeinie (wg I. E. Perelsona, N. Vivera i K. A. Kuikena, B. Talpai, V. Kohla, R. Aflanderi) Aminokwasy Zawartość, % w stosunku do białka Aminokwasy Zawartość, % do białka
kazeina pyłek kwiatowy kazeina pyłek kwiatowy
Arginina 4,6 - 6,0 3,4 Lizyna 6,3 - 7,7 6,9
Walina 5,8 - 11,2 6,6 Metionina 1,7 - 2,4 2,8
Histydyna 2,5 - 3,2 2,7 Treonina 4,1 - 5,3 3,9
Izoleucyna 5,1 - 7,0 5,7 Tryptofan 1,2 - 1,6 1,2
Leucyna 7,1 - 9,0 8,7 Fenyloalanina 4,1 - 5,9 4,8

Jak widać z tabeli, białko pyłku pod względem wartości biologicznej (zawartość niezbędnych aminokwasów) przewyższa białko mleka, które jest kompletne.
Rumuńscy badacze K. Christia i M. Ialomitsyanu wskazują, że ilość pyłku leucyny, izoleucyny, metioniny, treoniny, lizyny, tryptofanu i niektórych innych aminokwasów przewyższa wołowinę 5-6 razy. G. Salayan i V. Duncanits odkryli, że białko pyłku kukurydzy ma wyższą wartość biologiczną niż białko jaja.
Prowadzone przez nas systematyczne badania aminokwasów w pyłku wielu roślin miododajnych (jabłko, malina, gruszka domowa, mniszek lekarski, wierzba kozia, wierzba biała, krucha, wąskolistna) (A. V. Gorobets, V. A. Bandyukova, D. K. Shapiro , L. V. Anikhimovskaya, T. I. Naizhnaya, 1979), umożliwiły ustalenie, że istnieje znacząca różnica między pyłkiem różnych roślin w obecności zarówno wolnych, jak i związanych aminokwasów. Jednocześnie, pomimo pozornej jednorodności ich składu w ramach tej samej rodziny botanicznej, występują różnice wynikające z cech gatunkowych roślin.
Pyłek śliwki, brzoskwini, św.
Lipidy pyłkowe reprezentowane są przez tłuszcze i substancje tłuszczopodobne (fosfolipidy, fitosterole itp.), których zawartość w zależności od rodzaju rośliny może wahać się znacznie od 1 do 20%. Najbogatsze w te substancje są pyłki mniszka lekarskiego, leszczyny i gorczycy czarnej. W składzie tłuszczów pyłkowych znaleziono różne kwasy: laurynowy, mirystynowy, palmitynowy, stearynowy, arachidowy, oleinowy, palmitooleinowy, heptadekaenowy, linolowy, linolenowy itp. Wysoka zawartość tzw. niezbędnych (niezbędnych) nienasyconych kwasów tłuszczowych – linolowy i linolenowy, przyciąga uwagę, których łączna liczba w sumie tych związków wynosi ponad połowę. W pyłku koniczyny i gryki stwierdzono obecność kwasu arachidonowego, który z reguły występuje tylko w tłuszczach pochodzenia zwierzęcego (V. A. Bandyukova, G. I. Deineko, D. K. Shapiro, 1983).
Niezbędne kwasy tłuszczowe (które do niedawna były grupowane pod ogólną nazwą „witamina F”) pełnią ważną funkcję biologiczną. Przede wszystkim są to substancje, z których powstają specjalne związki prostaglandyn, które mają ogromne znaczenie w organizmie ludzkim i zwierzęcym jako reregulatory hormonalne. Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe pomagają obniżyć stężenie cholesterolu we krwi i usunąć go z organizmu, stanowiąc tym samym czynniki profilaktyczne i terapeutyczne w miażdżycy.
Nasze badania (G. I. Deineko, V. A. Bandyukova, D. K. Shapiro, G. E. Ryazhskikh, 1981) wykazały, że pyłek niektórych gatunków wierzb (na przykład kóz, kruchy, biały), wierzbowiec zawiera niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe 63,1 - 83,7% całości ilość tych związków. Są również bogate w pyłki mniszka lekarskiego, domowego jabłka, wiśni, maliny, gryki, koniczyny czerwonej. Dane te mają niewątpliwą wartość w określeniu możliwości wykorzystania pyłku roślin miododajnych jako leku o skutecznym działaniu przeciwmiażdżycowym.
Pyłek zawiera również różne grupy fosfolipidów: cholinofosfoglicerydy (lecytyny), inozytofosfoglicerydy, etanoloaminofosfoglicerydy (kefaliny), fosfatydyloseryny itp. substancje. Fosfolipidy są substancjami o działaniu lipotropowym: opóźniają powstawanie nadmiaru tłuszczu w organizmie i jego odkładanie w komórkach, głównie w tkance wątroby, czyli zapobiegają stłuszczeniu wątroby. Regulując metabolizm tłuszczów, fosfolipidy są skutecznymi środkami zapobiegania i leczenia miażdżycy.
Skład cząsteczki cholinofosfoglicerydu obejmuje azotową bazę cholinową, która odgrywa ważną rolę w przekazywaniu impulsów nerwowych, działa lipotropowo, bierze udział w procesie krzepnięcia krwi.
Pyłek charakteryzuje się wysoką zawartością fitosteroli (0,6 - 1,6%), wśród których poczesne miejsce zajmuje α-sitosterol, który działa przeciwmiażdżycowo i jest antagonistą cholesterolu w organizmie. Istnieją również dowody na obecność w pyłku 24-meylenowego cholesterolu, który znajduje się w tłuszczu królowej larw i mleku pszczelim. Działanie estrogenne pyłku (stymulowanie procesu tworzenia i dojrzewania jaj u zwierząt doświadczalnych) jest również związane z zawartością związków steroidowych w pyłku.
W składzie lipidów pyłkowych znaleziono węglowodory parafinowe - trikozan, pentakozan, heptakozan i nonakozan, które wchodzą w skład woskowej powłoki liści, łodyg, pni i owoców roślin.
Pyłek jest bogaty w kwasy nukleinowe, które są nośnikami dziedzicznych właściwości organizmu. Badając rozmieszczenie tych związków w ziarnach pyłku, ustalono interesujący wzór: jądro komórki generatywnej zawiera znaczne ilości kwasów dezoksyrybonukleinowych, podczas gdy w komórce wegetatywnej w jądrze koncentruje się głównie kwasy rybonukleinowe, a kwasy dezoksyrybonukleinowe są skoncentrowane głównie w cytoplazmie (V. A. Poddubnaya-Arnoldi, 1976).
W pyłku stwierdzono znaczne ilości węglowodanów, wśród których stwierdzono wysoką zawartość glukozy i fruktozy. Stwierdzono również disacharydy maltozę i sacharozę oraz węglowodany złożone (polisacharydy) - skrobię, błonnik i pektyny. Zwykle skrobia w ziarnach pyłku znajduje się razem z tłuszczem.
Wszystkie badane rodzaje pyłku zawierają karotenoidy, które u ludzi i zwierząt są przekształcane w witaminę A. Wraz z dojrzewaniem ziaren pyłku całkowita ilość karotenoidów wzrasta od fazy pączkowania do pełnego otwarcia kwiatu. Nasze badania (D.K. Shapiro, M.F. Shemetkov, L.V. Anikhimovskaya, T.I. Narizhnaya, Ya.S. Gorodko, 1979) wykazały, że ilość karotenoidów w pyłku (pyłku) zależy przede wszystkim od gatunku rośliny. Całkowita zawartość tych związków podlega dużym wahaniom (od 0,66 do 212,5 mg/100 g suchego pyłku). Ubogi w nich jest pyłek kruszyny, maliny, wężyka górskiego, dzikiej rzodkwi, jabłoni domowej, tymianku płożącego; wierzbowiec angustifolia, kasza gryczana. Wiele karotenoidów znaleziono w pyłku mniszka lekarskiego, skerdy ​​dekarskiej, różnych odmian wierzby, czereśni, ostu polnego itp. Jednym z ważnych wskaźników charakteryzujących wartość biologiczną pyłku jest specyficzna proporcja najbardziej aktywnych (α-karotenu w suma Nasze obserwacje zależą od rodzaju rośliny Ubogie w β-karoten są pyłki kruszyny kruszyny, grawilatów miejskich i niektórych gatunków wierzb: ?-karoten stanowi w nich tylko 2 - 7% wszystkich karotenoidów Stosunkowo niewiele stwierdzono również w pyłku ostropestu polnego i koniczyny łąkowej (19-25%), natomiast w rzepiku, bławacie pospolitym, gruszce zawartość a-karotenu wynosi 63-72% wszystkich karotenoidów.
K. E. Ovcharov (1964) znalazł znaczne ilości (α-karotenu w pyłku dziewanny (berła królewskiego), lilii, bawełny. Z reguły pyłek roślin owadopylnych zawiera więcej karotenoidów; w pyłku roślin wiatropylnych (anemofilnych) , karoten jest bardzo mały lub nieobecny (V. A. Poddubnaya-Arnoldi, 1976).
Pyłek kwiatowy jest bogatym źródłem tokoferoli (witaminy E). Według E. V. GruNT i V. A. Devyatnina (1948) 100 g pyłku różnych roślin zawiera od 21 do 170 mg witaminy B. Bogate są na polach m.in. oset polny, akacja żółta (karagana), jabłonie, arcydzięgiel, koniczyna łąkowa, barszcz pospolity, wierzbnica wąskolistna, gryka siewna, lipa, jabłonie.
Pyłek wszystkich roślin zawiera witaminę C, jednak istnieje duża zmienność tego wskaźnika, w zależności od przynależności gatunkowej roślin, warunków pogodowych okresu wegetacji, odżywienia roślin i wielu innych czynników. Dużo kwasu askorbinowego znaleziono w pyłkach różnych gatunków wierzby, gruszy, jabłoni, chrząszcza miejskiego i mniszka lekarskiego. Jednocześnie pyłek koniczyny czerwonej, łubinu żółtego, gryki zwyczajnej, adonisa kukułkowego, wiązówki sześciolistnej, wiązówki łąkowej i bławatka pospolitego jest stosunkowo ubogi w tę substancję biologicznie czynną (tab. 8).

Tabela 8. Karotenoidy i witamina C w pyłku (wg D.K. Shapiro, M.F. Shemetkov, T.I. Narizhnaya et al., 1979) Zawartość roślin, mg/100 g suchej masy pyłku
ilość karotenoidów ?-karoten witamina C
Kruchy kruszyna 0,57 0,12 14,17
Lucerna 5,76 3,17 35,11
Zasiej pole ostu 99,96 25,50 7,08
Fireweed angustifolia 2,45 1,01 9,24
Malina pospolita 1,73 0,82 10,47
Gryka 0,66 0,60 7,08
Dzwonek brzoskwiniowy 0,88 0,61 16,32
wiązówka pospolita 1,78 1,58 11,39
Słodycze sześciopłatkowe 5,57 1,35 18,48
Kolor kukułki Adonis 3,14 1,15 8,32
Jabłoń domowa 3,46 1,37 143,03
Gruszka domowa 1,56 1,09 185,42
Żwir miejski 33,34 0,63 74,17
Łubin żółty 38,70 13,42 15,40
Wierzba kozia (bredina) 27,00 5,12 127,33
Wierzba Biała 57,10 3,96 88,09
Wierzba łamliwa 64,09 4,76 205,25
Czereśnia pospolita 58,30 26,33 48,05
Koniczyna czerwona 11,83 2,47 25,43
Chabrowy 17,46 11,00 37,40
Rzepak zwyczajny 14,04 9,72 39,91
Mniszek lekarski 212,55 38,38 40,00
Skerda dachowa 41,30 3,25 57,66
Kasztanowiec 30,94 0,43 30,41

Pyłek zawiera również znaczne ilości witamin z grupy B (mg/100 g suchej masy): tiaminę (0,55 - 1,50), ryboflawinę (0,50 - 2,20), kwas nikotynowy (1,30 - 21,00), kwas pantotenowy (0,32 - 5,00), pirydoksynę ( 0,30 - 0,90), biotyna (0,06 - 0,60), kwas foliowy (0,30 - 0,68), inozytol (188,0 - 228,0) itp.
Popiół pyłkowy zawiera 28 pierwiastków chemicznych: potas, sód, fosfor, wapń, nikiel, tytan, wanad, chrom, cer, beryl, cynk, ołów, żelazo, srebro, arsen, cynę, gal, stront, bar, uran, krzem, aluminium , magnez, mangan, molibden, miedź, kobalt, bor. Pyłek kwiatowy jest szczególnie bogaty w związki potasu (400 mg/100 g), które wspomagają usuwanie nadmiaru wody i soli z organizmu, poprawiając tym samym stan pacjentów cierpiących na choroby układu krążenia i nerek. Zawiera dość dużo fosforu (190 - 580 mg/100 g), wapnia (170 - 410 mg/100 g) i magnezu (90 - 270 mg/100 g), podczas gdy reszta pierwiastków jest w mikro- lub ilości ultra-mikro. Pyłek jest również bogaty w żelazo, miedź i kobalt. Związki tych pierwiastków odgrywają ważną rolę w procesie hematopoezy.
Prowadzone przez nas od wielu lat badania umożliwiły wykrycie obecności w pyłku znacznych ilości związków fenolowych – flawonoidów i kwasów fenolowych. Jest to duża grupa substancji, które mają szerokie spektrum działania na organizm - wzmacniające naczynia włosowate, przeciwzapalne, przeciwmiażdżycowe, radioochronne (antypromieniujące), przeciwutleniające, żółciopędne, moczopędne, przeciwnowotworowe itp. Niektóre z nich normalizować zwiększoną czynność tarczycy. Wcześniej związkom tym przypisywano działanie witaminowe i nazywano je substancjami o działaniu witaminy P, czyli witaminą P. Prace ostatnich lat zmusiły nas do ponownego przemyślenia poglądu na witaminową naturę związków fenolowych. Obecnie cała ta duża grupa substancji uznawana jest za związki biologicznie czynne o działaniu terapeutycznym i profilaktycznym i określana jest jako tzw. te związki, które choć nie są absolutnie niezbędne do życia, są potrzebne człowiekowi do utrzymania zdrowia i utrzymania homeostazy. W tej grupie związków znajdują się substancje o różnych właściwościach chemicznych – katechiny, leukoantocyjany, antocyjany, flawonole, flawony, flawonony, aurony, chalkony, dehydrochalkony, kwasy fenolokarboksylowe (głównie pochodne kwasu hydroksycynamonowego) itp. Charakter ich działania jest daleki od równoważności. Nasze badania wykazały, że w składzie związków fenolowych pyłku przeważają formy utlenione, flawonole; Leukoantocyjaniny, katechiny i kwasy chlorogenowe są mniejsze (tab. 9). Pyłek pozbawiony jest antocyjanów.
Bardzo wysoka zawartość flawonoli jest charakterystyczna dla koniczyny łąkowej, gruszy, rzeżuchy, wierzby kruchej, grawilatu miejskiego, wierzby białej, skerdy ​​dekarskiej, chabra błękitnego, jabłoni, łubinu żółtego, wierzbownicy wąskolistnej, lucerny, wiązówki, maliny, czereśni , kasztanowiec. Pyłek bławatka, surepki, koniczyna czerwona, oset polny, wierzbowiec, mniszek lekarski, dzwonek brzoskwiniowy, stwierdzono również obecność znacznych ilości leukoantocyjanów. U wiązówki katechiny sześciopłatkowe przeważają nad leukoantocyjaniną. Wiadomo, że związki fenolowe o różnym stopniu utlenienia charakteryzują się różnymi efektami fizjologicznymi. Flawonole, które zajmują dominującą pozycję wśród fenolowych związków pyłku, charakteryzują się przede wszystkim działaniem przeciwmiażdżycowym, hipocholesterolemicznym, przeciwskurczowym i radioprotekcyjnym.

Tabela 9. Związki fenolowe pyłku (wg D.K. Shapiro, M.F. Shemetkov, G.I. Narizhnaya, L.V. Anikhimovskaya, Ya.S. Gorodko, 1979) Zawartość roślin, mg/100 g suchej masy pyłku
leukoantocyjaniny katechiny flawonole kwasy chlorogenowe
Kruchy kruszyna 122,20 96,20 236,50 118,33
Lucerna 111,80 104,10 1524,60 64,51
Siej pole ostu 361,40 54,65 683,42 101,66
Fireweed angustifolia 327,60 122,20 1077,81 66,60
Malina pospolita 106,60 72,80 920,00 85,00
Kasza gryczana 137,80 94,40 210,20 66,00
Dzwonek brzoskwiniowy 327,60 39,00 147,60 85,02
Wiązka łąkowa 254,80 38,95 2549,90 223,33
Łąka sześciopłatkowa 81,90 159,75 512,13 139,00
Kolor kukułki Adonis 426,40 75,40 410,02 118,33
Jabłoń domowa 139,70 87,75 1026,72 179,69
Gruszka domowa 178,75 58,50 1895,22 148,75
Żwir miejski 133,25 71,50 1672,84 78,75
Łubin żółty 86,45 136,50 1094,34 207,00
Wierzba kozia (bredina) 227,50 84,50 505,40 600,00
Wierzba biała 152,75 126,75 1010,80 801,20
Wierzba łamliwa 113,75 74,85 1398,25 547,50
Czereśnia pospolita 133,25 66,75 1009,76 440,00
Koniczyna czerwona 487,50 68,75 1853,09 127,50
Chabrowy 770,30 70,15 1010,80 75,00
Rzepak zwyczajny 741,00 48,75 1617,25 177,50
Mniszek lekarski 273,05 89,37 306,09 123,55
Skerda dachowa 263,25 133,25 1145,55 64,10
Kasztanowiec 289,25 107,25 916,44 124,02
Wąż góralski 383,50 120,25 417,79 63,00

Tak więc badane przez nas rodzaje pyłków mogą być przydatne w profilaktyce i leczeniu miażdżycy, nadciśnienia tętniczego, a także innych stanów patologicznych związanych z niedostateczną wytrzymałością ścian naczyń krwionośnych, skurczami mięśni gładkich żołądka, jelit i inne narządy. Leukoantocyjany, katechiny charakteryzują się przede wszystkim działaniem wzmacniającym naczynia włosowate, przeciwzapalnym, jednak istnieją dowody, że niektóre z tych związków mają również właściwości przeciwnowotworowe (O.K. Kabiev, S.B. Balmukhanov, 1975).
Uwagę zwraca wysoka zawartość kwasów chlorogenowych w pyłku pozyskiwanym przez pszczoły z roślin z rodzaju wierzby, a także czereśni. Ostatnio okazało się, że kwas chlorogenowy i szereg innych kwasów fenolokarboksylowych charakteryzują się działaniem żółciopędnym, moczopędnym i do pewnego stopnia działaniem wzmacniającym naczynia włosowate i przeciwzapalnym. Stwierdzono również, że mają zdolność regulowania funkcji tarczycy.